در این ماه رمضان، گام اول استغفار است  .

و گام دوم بهره‌برداری از مواهب آن است:

چه در معرفت و ذکر،

چه در عهد و میثاق و پیمان‌های جدید،

چه در حب و ایمان،

 چه در تقوا و عمل صالح،

 و چه در بلاها و گرفتاریها.

ما که مرد هیچ کدام از این میدان‌ها نبوده‌ایم و اهل بلا هم که نبوده‌ایم حداقل در این سه مرحلة بعد، یعنی تضرع و توسل و اعتصام به او، ناله‌ای بکنیم و بهره‌ای بگیریم.

علی صفایی حائری؛(بهار رویش، ص158)

واقعا ما چرا اینقدر زود از مشکلات شکایت می کنیم!

السلام علیک من شهر لا تنافسه الایام

(سلام بر تو ای ماهی که هیچ زمانی با تو پهلو نزند.)

السلام علیک من مجاور رقت فیه القلوب و قلت فیه الذنوب.

(سلام بر تو ای همسایه ای که دلها نزد تو نرم شد و گناهان در تو نقصان گرفت.)

گاهى که تنهایى، آینه برمى‏دارى و به چهره خویش مى‏نگرى، تا نیک و بد و زشت وزیباى آن را ببینى  .

خلوت با خویش، براى شناخت «خود»! شاید در حضور جمع، شرم کنى، ولى درتنهایى، خجالت و شرمى نیست، چون نگاه و مراقبتى نیست، جز همان که نگاهش همه جاهست و مراقبتش دائمى است  .

ماه رمضان، به نوعى فصل محاسبه است  .

«محاسبه‏» و «مراقبه‏» هم یک آینه است، اما ... پیش چهره جانت و در برابرروحت! و ... شاید در حضور جمع و در ازدحام روز مره‏گى نتوانى و مجالى نیابى تااز خودت حساب بکشى  .

اینجا هم خلوت و تنهایى و فراغت، چاره‏ساز است  .

لحظات سرشار از برکات و معنویات رمضان از همین فراغتهاى مطلوب و دوست داشتنى‏است  .

فرصت‏خلوت با خویش و خداست، ساعات حضورو در مجلس «مراقبه‏» و «محاسبه‏»است، موعد امتحان اخلاص است، فرصتى است تا «دفتر دل‏» را بگشایى و «کتاب عمل‏»را بازخوانى کنى  .

تو که مى‏گفتى: مجال و حالى نیست، گرفتاریها و مشکلات و   ...

فرصتى براى «رسیدن به خود» نمى‏گذارد، اینک، این همان مجال و فرصت ناب! توباید آموخته و تمرین کرده باشى، «تنهایى در جمع‏» را، «خلوت‏» در «ازدحام‏»را، «سکوت در هیاهو» را، رمضان چیست و تو در کجاى این «قطعه‏اى از بهشت‏»قرار دارى که موهبت‏خدا براى زمینیان است؟

با کدام دعوت به این ضیافت آمده‏اى؟

سر کدام سفره و مائده معنوى نشسته‏اى و فیض حضورت و بهره آمدنت چیست؟

این نیز نوعى محاسبه و حساب کشیدن از خویش را مى‏طلبد  .

سر سفره ضیافت الهى نشسته‏اى  .

سحرهاى پر برکت، افطارهاى پرمعنویت، شبهاى دعاى افتتاح و کمیل، جلسات دعا وترتیل و تلاوت و تواشیح، حالات پرجذبه انس با قرآن و مفاتیح، تهجد و سحرخیزى وچشمان بیدار قبل از فجر دعاهاى روزانه، همه و همه مائده‏هاى آسمانى این «شهرالله‏» است و تو را فرا خوانده‏اند، تا به قدر تشنگى و توان و در حد ظرفیت وجودى‏از این «چشمه رحمت‏» بنوشى و از «جان جامه تقوا» بپوشى و در راه عبودیت‏خدابکوشى.

بالاخره مهمان شدیم .... اینک که آمده‏اى و مهمان این بزم حضورى، وقت تنگ و مجال گذرا را باید مغتنم‏شمرد.

جواد محدثی

سراشیبی شعبان

از این فرصتها استفاده کنید. الان ماه شعبان متأسفانه دارد تمام مى‌شود. ماه شعبان، ماه دعا و ماه عبادت است. در همین صلواتى که در مفاتیح مقرر است: «الّذى کان رسول اللَّه (صلّى‌اللَّه‌علیه‌واله) یدأب فى صیامه و قیامه فى لیالیه و ایّامه بخوعا لک فى اکرامه واعظامه الى محلّ حمامه»؛ پیغمبر تا دم مرگ، تا آخر عمر، ماه شعبان را بزرگ مى‌داشت و در مقابل ماه شعبان خضوع مى‌کرد و عادت داده بود خودش را به صیام و قیام در ماه شعبان. در دنباله‌ى این صلوات هست که: «اللّهم فاعنّا على الاستنان بسنّته فیه»؛ از خدا مى‌خواهد که ما را هم موفق بدار که همان سنت پیغمبر را در ماه شعبان رعایت کنیم. این ماه شعبان - حتماً مى‌دانید دیگر - دالان و دهلیز ماه رمضان است. ماه رمضان تالار ضیافت الهى است؛ یک تالار عظیم که اگر کسى وارد آن تالار شد و به خود فرصت داد و همت کرد که از آنچه در آن‌جا خداى متعال آماده کرده، به خودش بهره‌یى برساند، بهره‌ى فراوانى خواهد برد که آن بهره در ماه شوال و ماه‌هاى دیگرِ سال نیست؛ فقط مخصوص ماه رمضان است. انواع و اقسام ضیافتهاى الهى: رحمت الهى، عزت الهى، توفیق الهى، قرب الهى، استغناى ناشى از تفضل الهى، رزق مادى، رزق معنوى، همه در ماه رمضان است؛ اینها را سر سفره‌ى ماه رمضان گذاشته‌اند. بعضى‌ها مى‌آیند و به این سفره نگاه نمى‌کنند و از وسط این سفره و اشیاء آن عبور مى‌کنند و مى‌روند و هیچى هم گیرشان نمى‌آید؛ بعضى‌ها یک چیز مختصرى برمى‌دارند؛ یک روزه‌یى مى‌گیریم ما؛ یک مختصرکى، یک چیزى؛ اما بعضى‌ها نه، حسابى مى‌نشینند سر این سفره و از رحمت الهى کیسه‌ى خودشان را پُر مى‌کنند؛ عزت مى‌خواهند، دنیا مى‌خواهند، آخرت مى‌خواهند؛ رفع گرفتارى مى‌خواهند، گشایش در زندگى مى‌خواهند، استغناى طبع مى‌خواهند، صفات و خُلق حسنه مى‌خواهند؛ هرچه مى‌خواهند، براى خودشان و براى دیگران برمى‌دارند.

براى این‌که انسان بتواند وقتى وارد این تالار شد، چشمش باز باشد، غافل نشود، دچار گیجى و گولى نشود که سرش را بیندازد پایین و از این در وارد شود و از آن در بیرون برود؛ نگاهى به دوروبر کند و استفاده‌یى ببرد و براى این‌که این آمادگى در من و شما پیدا شود، این ماه رجب و شعبان را قرار داده‌اند؛ رجب یک‌جور، شعبان یک‌جور دیگر. رجب، بیشتر ماه نماز است؛ شعبان، بیشتر ماه دعا و روزه است؛ این مناجات شعبانیه را ببینید. من یک وقتى از امام (رضوان‌اللَّه‌علیه) پرسیدم در این دعاهاى مأثورى که وجود دارد، شما کدام دعا را بیشتر از همه خوشتان مى‌آید و دوست دارید. فرمودند: دعاى کمیل و مناجات شعبانیه. اتفاقاً هر دو دعا هم مال ماه شعبان است؛ دعاى کمیل که مى‌دانید اصلاً ورود اصلى‌اش مال شب نیمه‌ى شعبان است، مناجات شعبانیه هم که از ائمه نقل شده، متعلق به ماه شعبان است. لحن این دو دعا به هم نزدیک است؛ هر دو عاشقانه است. در مناجات شعبانیه: «و ان ادخلتنى النّار اعملت اهلها انّى احبّک»؛ جهنم هم که من را ببرى، فریاد مى‌کشم تو را دوست دارم. و در دعاى کمیل: «لان ترکتنى ناطقا لاضجّن الیک بین اهلها ضجیج الاملین و لاصرخنّ الیک صراخ المستصرخین و لابکینّ بکاء الفاقدین»؛ اگر به من در جهنم اجازه بدهى و نطق را از من نگیرى، فریاد مى‌کشم؛ فریادِ امیدواران، فریادِ دلدادگان و فریادِ دلباختگان را.

بیانات مقام معظم رهبری در دیدار وزیر، مدیران و کارکنان وزارت اطلاعات13/7/83