حاشیه نگاری های برگزاری جشنواره فیلم فجر در شیراز(بخش ششم) 

روز ششم : پنجشنبه 20 بهمن ساعت 20:30 ؛ سانس سوم سینما « سعدی » فیلم سینمایی « در انتظار معجزه » به کارگردانی رسول صدر عاملی

پنجشنبه شب ، شب میلاد حضرت ختمی مرتبت محمد مصطفی (ص) و حضرت امام صادق (ع) بود و من ترجیح دادم نماز مغرب را در حرم حضرت احمد ابن موسی شاهچراغ (ع) بخونم و لحظاتی رو هم به قرائت دعای کمیل و خواندن زیارت نامه حضرت سپری کردم ، آخه هرچی باشه زندگی کردن در سومین حرم اهل بیت تکالیفی رو برای ما به همراه داره که یکی از اونها عرض ادب و تبریک به مناسبت میلاد اجداد بزرگوارشان است ، البته این مطالب رو از باب ریا ننوشتم بلکه خواستم بگم که تعدادی از جمعیتی که این شب ها برای تماشای فیلم به سینما می آیند از قشر مذهبی جامعه هستند و برخی از اونها رو که بنده آشنایی مختصری با آنها دارم اهل بررسی دقیق و موشکافانه در حوزه فرهنگ نیز هستند ولی خوب در بین سایر اقشار اهل سینما در اقلیت هستند.

خلاصه داستان فیلم :« در سفری طولانی به تماشای زن و شوهری میانسال که اختلافاتشان در حد نفرت آنها را از یکدیگر دور کرده و تحت هیچ شرایطی چشم دیدن یکدیگر را ندارند می نشینیم.»

« در انتظار معجزه » ، فیلمی از کارگردان 58 ساله ایران با سابقه کارگردانی بیش از 13 فیلم بلند سینمایی است. از قبل می دونستم که رسول صدر عاملی به دنبال ساخت سه گانه ای با موضوع زیارت امام رضا (ع) است ، سه گانه ای که شامل فیلم « شب » ، « هر شب تنهایی » و این آخری « در انتظار معجزه » می باشد. « هر شب تنهایی » را دیده بودم به نظرم با همه اشکالاتی که داشت ، حرف های جدی زیادی برای گفتن داشت اما « در انتظار معجزه » به نظرم اصلا نمی تونه با مخاطب ارتباط برقرار کنه ، ریتم بسیار کند فیلم همه رو کلافه کرده بود  و به راحتی می شد زمزمه های اعتراض رو در سینما شنید. 50 دقیقه از 70 دقیقه زمان فیلم ، در قطار سپری شده بود و این رفت و آمد های مکرر در قطار بدون اینکه اتفاق خاصی بیفتد ، به شدت آزار دهنده بود بگونه ای که وقتی در فیلم صحنه رسیدن مسافرین به هتل نمایش داده می شود همه تماشاگران نفس راحتی می کشند ، تمامی صحنه های قطار بدون رنگ فیلم برداری شده بود و هنگامی که در فیلم برای لحظاتی صحن و سرای حرم مطهر امام رضا (ع) با رنگ و لعاب طبیعی خودش به تصور کشیده شد ، رنگ و نور بسیار به چشم می آمد .

سینمای ایران تا کنون در به تصویر کشیدن حس و حال معنوی موجود در حرم های مطهر اهل بیت و ائمه اطهار(علیهم السلام )  - خاصه حرم با صفای حضرت امام رضا (ع)-  کاملا نا توان بوده است. یکی از رفقا می گفت این مسئله به این دلیل است که کارگردانان و فیلمنامه نویسان ما این حس و حال رو تجربه نکرده اند ، اما من معتقدم که خیلی از هنرمندان ما بدون شک ، حس و حال معنوی حرم امام رضا (ع) را تجربه کرده اند ولی برای به تصویر کشیدن این تجربه معنوی و انتقال آن از طریق تصاویر و فیلم علاوه بر تجربه این فضا ، باید از عنایات خود اهل بیت و ائمه اطهار (علیهم السلام ) هم مدد گرفت .

اینطور به نظر می رسد که طیف روشنفکر و مدعی هنر جامعه ایران ، به صحن و سرای اهل بیت و ائمه اطهار تنها بعنوان یک دارالشفای بزرگ نگاه می کند و امام باوری موجود در فرهنگ غنی شیعه در ذهن آنها چندان ملموس و عینیت یافته نیست . شأن و جایگاه امام در فرهنگ شیعه شأن انسان کامل و الگوی کامل و جامع در تمامی عرصه های پیش روی بشر است و جایگاه و تاثیر لطف و رحمت اهل بیت و ائمه اطهار(علیهم السلام) نه تنها در لحظات سختی و مریضی و مصیبت زدگی ، بلکه در گوشه گوشه زندگی انسان مومن ،ساری و جاری است.

فیلم سرشار از لحظات سکوت و کلوزآپ های مکرر از چهره بازیگران زن و مرد است در صحنه ای از فیلم تصویر به مدت 5 دقیقه بطور کامل تاریک می شود و در میانه تصویر روشنایی کمی به چشم می آید ، پس از لحظاتی متوجه می شویم که ماشینی از میان تاریکی در حال نزدیک شدن است و این امر موجبات دلخوری و تعجب تماشاگر را به همراه دارد.

صدر عاملی در توصیف فیلم خود این جملات را می نویسد که :« این جا ، در این گوشه از جهان تو و سرزمینی که در آن قرار گرفته ای ، همه آن چیزی است که من دارم.برای رستگاری است که به سوی تو می آیم ... خانه ، فرزندان ، همسر و همه آنهایی که دوستشان دارم را به تو می سپارم .»

ریتم کند فیلم شرایط را برای خوابیدن تماشاگر خسته از کار روزانه فراهم می کند ؛ بطوریکه یکی از تماشاگران که در صندلی کنار من نشسته بود دقایق طولانی از فیلم را بطور کامل خوابید و جالب اینکه خرناس هم می کشید و با این صدای ناهنجار خرناس توجه صندلی های جلو و عقب را هم به خودش جلب کرده بود . جمعی از تماشاگران نیز سالن نمایش را در دقایق میانی فیلم ترک کردند و منتظر اتفاقات عجیب و غریب انتهایی فیلم نماندند.

کارگردان معتقد است که فیلمی با موضوع زائر ساخته است اما حاصل کار چیز دیگری است.پیشنهاد بنده به کارگردان های علاقه مند به ساخت فیلم های به اصطلاح معناگرا این است که حتما از علمای توانمند و باسواد شیعه بعنوان مشاورین خود در تهیه فیلم نامه بهره ببرند و یا اینکه به سراغ همان موضوعات اجتماعی دست چندم خود بروند و حداقل موجبات گمراهی تماشاگران را فراهم نکنند .

هنگام تکمیل برگه نظر سنجی همه به دنبال گزینه ای بدتر از « خیلی ضعیف » می گشتند و اصلا از فیلم راضی نبودند.

************

پ ن :

بزارید تکلیف یه مسئله رو شن کنیم بنده نه منتقد هستم و نه ادعای این مسئله رو دارم ،بلکه همانطور که در پست های قبلی هم تاکید کردم این مطالب حاشیه نگاری هایی بر برگزاری جشنواره 30 ام فجر در شیراز می باشد ، هرچند هنگام تماشای فیلم ها نکاتی به ذهنم خطور می کند که آنها را هم در کنار حاشیه ها در وبلاگ شخصی خودم می نویسم و فکر می کنم که بعنوان یک مخاطب عام سینمای ایران این حق رو داشته باشم که تحلیل خودم رو از فیلم بیان کنم.